شانه یخ زده
شانه یخ زده
شانه یخ زده یک عارضه نسبتاً شایعی می باشد که کپسول مفصل شانه را درگیر می کند ولیکن با تخریب غضروف مفصلی و استخوان همراه نیست. این بیماری منجر به خشکی، درد و محدودیت حرکت خواهد شد. شانه یخ زده بیشتر در زنان و اغلب در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی ایجاد می شود.
آناتومی مفصل شانه
مفصل شانه یک مفصل گوی و کاسه می باشد که از بخش مقعر از استخوان کتف (اسکپولا) و سر محدب استخوان بازو (هومروس) تشکیل می شود. مفصل شانه می تواند بیشترین حرکت را برای ما ایجاد نماید. علاوه بر این دامنه ی وسیع، ثبات هم نیاز است که به وسیله ساختارهای متعددی فراهم شده است. از جمله این ساختارها می توان به بافت همبند محکمی اشاره نمود که این مفصل را احاطه نموده که به آن کپسول مفصلی گفته می شود. در بیماری شانه ی یخ زده، کپسول مفصلی شانه دچار التهاب می گردد. بدین جهت به این عارضه کپسول چسبنده نیز می گویند.
علائم
در شانه یخ زده درد به صورت یک درد مبهم و بدون ناحیه مشخصی می باشد با این وجود اغلب در بخش بیرونی شانه و در برخی موارد در بازو احساس می شود. درد با تحرک شانه بیشتر و شدیدتر خواهد شد. مهم ترین نشانه این عارضه محدودیت حرکتی شدید می باشد. بیمار قادر نیست به سادگی مفصل شانه خود را حرکت دهد و شخص دیگری هم نمی تواند به راحتی شانه وی را حرکت دهد.
این بیماری دارای سه مرحله است. در مرحله اول درد شانه شروع می شود و به مرور شدت می یابد. با گذشت زمان حرکات شانه محدود می شود. ممکن است این مرحله بین 1 الی 9 ماه به طول انجامد.
در مرحله دوم به مرور درد کاهش می یابد اما محدودیت حرکت باقی می ماند. این مرحله بین 4 تا 9 ماه زمان می برد. در مرحله سوم امکان دارد حرکات شانه به طور مجدد بهتر شود این مرحله بین 5 الی 25 ماه به طول انجامد.
دلایل بروز
هم اکنون دلایل بروز بیماری شانه یخ زده ناشناخته است ولیکن برخی عوامل مستعد کننده وجود دارند که عبارتند از:
- پرکاری یا کم کاری تیرویید
- جراحی یا ضربه در نزدیکی مفصل شانه
- بی حرکتی طولانی مدت شانه در اثر التهاب تاندون روتاتور كاف یا شکستگی ها
- مشکلات قلبی
- پارکینسون
- اختلالات هورمونی نظیر دیابت؛ شانه ی یخ زده با دیابت وابسته به انسولین ارتباط دارد و در این افراد احتمال بروز این بیماری بیشتر است.
در شانه یخ زده، کپسول مفصلی شانه دچار التهاب می شود و باندهای ضخیم شده ای در بافت کپسول به وجود می آید که باعث افزایش ضخامت و سفت شدن آن و نهایتاً محدودیت فضای مفصلی می گردد.
عواملی که باعث افزایش خطر شانه یخ زده می شوند:
آرتروز شانه
جراحی شانه و عدم تحرک آن
شکستگی و آسیب دیدگی شانه
بورسیت و تاندونیت شانه
پارگی عضلات چرخاننده شانه
لازم به ذکر است که بیماری هایی از قبیل دیابت، سکته مغزی، کم کاری غده تیروئید و بیماری های قلبی و عروقی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
درجات یخ زدگی شانه
یخ زدگی شانه شامل سه مرحله است که عبارتند از:
مرحله سفتی
در این مرحله رفته رفته دامنه حرکتی شانه کاهش پیدا می کند و هر گونه حرکت در شانه با درد همراه است.
مرحله یخ زدگی
در مرحله یخ زدگی شانه سفت تر می شود و قدرت حرکت زا آن گرفته می شود اما درد به تدریج از بین می رود.
شل شدن شانه
در این مرحله، درد شانه تا حدود زیادی از بین می رود و شانه به تدریج طیف وسیع حرکتی خود را بدست می آورد.
تشخیص یخ زدگی شانه
معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی بیمار اولین کارهایی است که باید توسط پزشک جهت تشخیص بیماری بیمار انجام شود تا احتمال ابتلا به دیگر بیماری ها را از طریق درمان به صفر برساند در ادامه روش های تشخیصی دیگر را به طور کامل بیان می کنیم:
پرتونگاری
مطالعات پرتونگاری می تواند در رد کردن عوامل دیگر محدودیت حرکات شانه مثل آرتروز مفصل شانه و . . . موثر باشد.
ام آر آی
در MRI تمامی بافت های نرم شانه تصویربرداری می شود و می تواند ساری علت های مشکل ناشی از جمله پارگی تاندون و روتاتور کاف آن را بررسی نماید.
آرتروگرافی
در روش آرتروگرافی ماده حاجب به درون مفصل تزریق می شود و حجم داخل مفصل و صاف و کم شدن حجم قسمت تحتانی کپسول مفصل قابل مشاهده خواهد بود.
شایع ترین بیماری های همراه با شانه یخ زده
گاهی برخی بیماری ها به تنهایی ایجاد شده و علائم و نشانه های خود را خواهند داشت اما در برخی موارد می توان یک بیماری را در زمان بروزِ علائم، با دیگر بیماری های شایع مشاده نمود؛ شانـه یـخ زده یکی از همین بیماری هاست که در اغلب موارد همراه با بیماری های دیگری مشاهده می شود. این بیماری ها عبارتند از:
- دیابت
- بیماری های قلبی
- جراحی های سینه
- دیسکوپاتی گردنی
- سکته مغزی
- بیماری تیروئید (کم کاری یا پرکاری تیروئید)
- پارکینسون
این بیماری بیشتر در زنان دیده می شود و می تواند آنها را بعد از سنین 40 سالگی درگیر نماید. محدوده درگیر شدن به این بیماری بین 40 تا 60 سالگی ست و در ابتدا از شانه آغاز و می تواند نهایتاً سبب کندی حرکات دست و شانه، کم تحرکی و اختلال در فعالیت های روزانه گردد.
مهم ترین بیماری که همراه با بیماری شانه یخ زده مشاهده می شود و بیشترین آمار را تشکیل می دهد بیماری دیابت است. دیابت یا مرض قند عوارض بسیار فراوانی دارد که یکی از آنها می توان ایجاد همین بیماری در ناحیه مفصل شانه ها باشد که البته با پیگیری به موقع قابل درمان است.
شیوه های موثر پیشگیری از ایجاد شانه یخ زده
با توجه به اینکه این بیماری می تواند دقیقاً در سنین پرهیجان و پرتحرک جوانی و میانسالی رخ دهد می توان با کمی دقت از بروز آن تا حد زیادی جلوگیری کرد. همچنین برخی بیماری ها می توانند با تاثیر ثانویه بر شانه ها سبب ایجاد ای بیماری در افراد شوند. با این توضیحات بد نیست به ذکر شیوه های مختلف جلوگیری از این بیماری بپردازیم:
- چنانچه مبتلا به دیابت هستید حتماً نسبت به کنترل قند خود بیشتر دقت کنید تا تاثیر منفی آن بر روی شانه ها نباشد
- بیماران قلبی، پارکینسون و سکته مغزی در جریان باشند که یکی از عوارض این بیماری ها مبتلا شدن به بیماری شانه یخ زده است پس، مراجعه به موقع به پزشک، مصرف به موقع داروها و انجام حرکات صحیح ورزشی می تواند از ایجاد این بیماری تا حد زیادی پیشگیری کند
- کار کشیدن بی دلیل از شانه و فشار مضاعف بر آنها هم می تواند دلیلی بر این عارضه و آسیب شانه باشد
- علاوه بر موارد بسیار مهم بالا، بسیاری از جراحی هایی که در ناحیه سینه انجام می شود نیز می تواند عوارض کوتاه یا بلند مدت خود را بر روی شانه ها داشته باشد در نتیجه پس از جراحی شانه، حتماً در مورد چگونگی جلوگیری از ایجاد این بیماری با پزشک خود مشورت مناسبی داشته باشید.
روش های غیر جراحی برای درمان
در مراحل اولیه بیماری که فرد احساس درد می کند میتوان با گرم کردن شانه و داروهای ضد التهابی درد را کاهش داد.
اصلی ترین قسمت درمان شانه یخ زده نرمشهای کششی می باشد که زیر نظر فیزیوتراپ برای بازگردان دامنه حرکت به مفصل انجام می شود.
چنانچه درد شدید در شانه فرد مانع از انجام حرکات کششی شود می توان با تزریق داروهای دارای کورتیکوسترویید در شانه درد را به مدت چند هفته کم کرد تا بیمار بتواند نرمش ها را انجام دهد.
در موارد حادتر با بکارگیری از بلوک عصبی درد شانه را کاهش می دهند تا بیمار حرکات کششی را با شدت بیشتری انجام دهد.
در صورتی که حرکات کششی هیچ تأثثیری بر دامنه حرکتی شانه نداشته باشد مانیپولاسیون شانه تحت بیهوشی می تواند کمک کننده باشد. در این شیوه پزشک پس از بیهوش کردن بیمار در اطاق عمل شانه وی را در تمامی جهات با فشار حرکت می دهد. این عمل موجب می گردد تا چسبندگی هایی که در کپسول مفصلی شانه ایجاد گشته آزاد شوند و حرکات شانه بهتر شود.
این روش های درمان در بیش از ۹۰ درصد موارد موفقیت آمیز بوده و پس از انجام آنها دامنه حرکتی شانه بهبود خواهد یافت.
فیزیوتراپی شانه یخ زده
یکی از بهترین و موثرترین راه درمان شانه یخ زده فیزیوتراپی است که باعث می شود عضلات قدرت حرکتی بالایی بدست آورند. تمرینات و حرکات ورزشی تا حد زیادی درد ناشی از یخ زدگی شانه را کاهش می دهد.
البته فیزیوتراپی صرفا محدود به تمرینات و حرکات کششی و ورزشی نیست مدالیته های فیزیوتراپی مانند الکتروتراپی، سوزن خشک، لیزرتراپی و شاک ویوتراپی نیز روش های دیگر جزو درمان مربوط به فیزیوتراپی است.
از دیگر روش های غیر تهاجمی نیز اوزون تراپی و تزریق پلاسمای سرشار از پلاکت برای شانه یخ زده است.
در صورتی که علائم بیماری با روش های غیر جراحی بهبود نیافت عمل انجام می گیرد.
عمل جراحی
اگر روشهای ذکر شده نتوانند دامنه حرکتی مفصل شانه بیمار را بهبود بخشند، از عمل جراحی استفاده می شود. جراحی اغلب با استفاده از آرتروسکوپ انجام می شود به این صورت که در آرتروسکوپی برش هایی در کپسول مفصلی ایجاد می نمایند تا توانایی اتساع و حرکت آن افزایش یابد.
