دست چنبری اولنا

دست چنبری اولنا

در این مقاله در رابطه با فقدان مادرزادی استخوان اولنا یا همان دست چنبری اولنا توضیحاتی ارائه می شود.

ساعد به طور طبیعی دارای دو استخوان به نامهای اولنا (زند اسفل یا زند پایینی یا زند زیرین) و رادیوس (زند اعلی یا زند بالایی یا زند زبرین) می باشد.

برخی اوقات به علت یک ناهنجاری مادرزادی، استخوان زند اسفل یا اولنا در دوران جنینی ایجاد نمی شود و نوزاد بدون وجود این استخوان در ساعد به دنیا می آید. این عارضه به عنوان دیسپلازی اولنا یا دست چنبری طرف اولنا شناخته می شود.

در دست چنبری اولنا نه تنها استخوان اولنا وجود ندارد بلکه بافتهای اطراف آن نظیر رگها، اعصاب و عضلات هم غالباً یا به صورت ناقص ایجاد شده اند یا اصلاً وجود ندارند.

استخوان رادیوس در این عارضه به صورت منحنی در آمده و مچ دست به سمت داخل یا به عبارتی به سمت انگشت کوچک منحرف می شود. ضمن اینکه ممکن است در این بیماران انگشت های طرف استخوان اولنا یعنی انگشت کوچک و یا انگشت حلقه یا با ناهنجاری هایی همراه باشند یا اصلاً وجود نداشته باشند.

این عارضه در نیمی از موارد به همراه سایر ناهنجاری های سیستم اسکلتال می باشد اما در این افراد ناهنجاری احشایی در کلیه یا قلب وجود ندارد. دست چنبری اولنا از هر 100000 تولد زنده در یک نفر مشاهده می شود.

این عارضه بر اساس شدت تغییرات ایجاد شده در اندام بیماران به چهار نوع تقسیم می شود؛ که عبارتند از:

نوع یک: نوع یک خفیف ترین نوع بیماری می باشد. طول استخوان اولنا در این بیماران کوتاه تر شده است. صفحات رشد هم در پایین و هم در بالای استخوان وجود دارند اما رشد استخوان کاهش یافته است. استخوان رادیوس کمی بیش از حد طبیعی دارای قوس است و مچ دست کمی به سمت استخوان کوچک منحرف شده است.

نوع دو: نوع دوم شایع ترین نوع بیماری می باشد. بخشی از استخوان اولنا وجود نداشته و قوس استخوان رادیوس و انحراف مچ دست بیش از نوع قبلی است. در این بیماران آرنج پایدار است. امکان دارد تغییراتی در شست دست یا انگشت ها وجود داشته باشد.

نوع سه: در این نوع هیچ بخشی از استخوان اولنا وجود ندارد؛ ضمن اینکه مفصل آرنج ناپایدار است و غالباً انگشت های دست دچار ناهنجاری هستند.

نوع چهار: در این نوع استخوان بازو به استخوان رادیوس چسبیده و شدت ناهنجاری های قبلی افزایش یافته است.

درمان

هدف از درمان دست چنبری اولنا در دوره کودکی به دست آوردن حداکثر دامنه حرکتی در مچ دست و آرنج می باشد. فیزیوتراپ و پزشک به والدین کودک حرکاتی را آموزش می دهند که می بایست به طور روزانه انجام شوند. این تمرینات کششی به مرور باعث افزایش دامنه حرکتی مچ دست و آرنج خواهند شد.

در صورتیکه محدودیت حرکتی شدید باشد امکان دارد جهت کاهش محدودیت حرکتی، استفاده از اسپلینت یا گچ گیری الزامی شود. کودک لازم است در شب و حین خوابیدن از اسپلینت های مخصوص استفاده نماید تا اندام فوقانی را در وضعیت مناسبی نگه دارد.

در برخی موارد که انحراف مچ دست شدید باشد و با انجام تمرینات کششی بهبود پیدا نکند عمل جراحی می تواند به بهبود فرد کمک کند. لازم به ذکر است حتی اگر بیمار به عمل جراحی نیاز داشته باشد حرکات کششی می بایست پیش از انجام جراحی به طور منظم انجام شوند.

دکتر مصطفی علوی

فوق تخصص جراحی اندام فوقانی (شانه و دست)

جراحی های ترمیمی و میکروسکوپی